Większość ludzi żyje w przekonaniu, że ochrona systemu stanowi najwyższy priorytet każdej firmy, która zajmuje się obsługą klientów online. Czy bezpieczeństwo w sieci to standard? Rozmawiamy o tym z Panem Generałem Andrzejem Pawlikowskim.  – Witam Panie Generale. Ostatnie problemy wielkich portali socjalnych wynikały ze (przynajmniej oficjalnie) złej konfiguracji serwerów. Przyjmując, że takie firmy korzystają z automatów konfigurujących, trzeba podkreślić, że na początku jednak ktoś je ustawia, czyli wraca podstawowe stwierdzenie, że najsłabszym ogniwem bezpieczeństwa informatycznego jest człowiek. Przełom XX i XXI wieku postrzegany jest jako okres gwałtownego skoku technologicznego a tym samym rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Doskonale zdajemy sobie sprawę, iż podstawą cywilizacji jest informacja. Natomiast wyznacznikami zmian są systemy teleinformatyczne. Wywierają one znaczący wpływ na gospodarkę, kulturę, naukę, zachowania społeczne, stanowienie prawa, politykę, czy też bezpieczeństwo informatyczne. Równocześnie, z szansami rozwoju pojawiły się nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa tak pojedynczych osób, firm jak i państwa. Należy do nich zaliczyć m.in. działania propagandowe i dezinformacyjne w obszarze cyberprzestrzeni, których celem jest rozpowszechnianie fałszywych treści i wprowadzenie w błąd odbiorców. Pragnę podkreślić, iż w ostatnich latach nowy typ kampanii dezinformacyjno-propagandowych jest coraz częściej wykorzystywany do destabilizacji wybranych państw, szczególnie w sytuacjach kryzysowych. Analizując poruszaną problematykę należy przede wszystkim określić rolę i znaczenie człowieka oraz jego słabości w systemie bezpieczeństwa informatycznego. Każdy z nas popełnia błędy (nikt nie jest doskonały), które niekiedy mogą nieść za sobą poważne konsekwencje. Stawiane przez ekspertów hipotezy, często formułowane podczas dyskusji, wyrażane są w przekonaniu, że to człowiek jest najsłabszym ogniwem bezpieczeństwa informatycznego. Jak wynika z badań (2014 Cyber Security Intelligence Index), aż 95% wszystkich incydentów związanych z bezpieczeństwem wiąże się z błędami popełnionymi właśnie przez człowieka. Dla liczących się na arenie międzynarodowej portali socjalnych takie sytuacje są zazwyczaj bardzo kosztowne, ze względu na to, że dotyczą osób, które posiadają dostęp do najbardziej wrażliwych danych. Jak wynika z przytoczonych badań, świadomość zagrożeń występujących w systemach informatycznych wśród respondentów jest niska. Zachodzące zmiany w dostępności do informacji wiążą się z koniecznością ciągłego doskonalenia jej ochrony. Nie tylko systemowej, ale także wynikającej z braku kompetencji człowieka. Dlatego warto na nim skupić uwagę i zastanowić się nad możliwymi metodami poszerzania jego umiejętności oraz ciągłej edukacji. – Rozwój handlu elektronicznego to częstsze korzystanie z dostępu cyfrowego umożliwionego przez nasze komputery, smartfony.  Tymczasem w Internecie …. często czai się niebezpieczeństwo… Proces łączenia komputerów w globalną sieć komunikacyjną doprowadził do stworzenia cyberprzestrzeni, która łączy społeczności i gromadzi ich zasoby informacyjne. Stała się ona wartością chronioną, która ma wpływ na bezpieczeństwo państwa, jego prestiż i autorytet oraz pozycję na arenie międzynarodowej. Z tych względów cyberprzestrzeń powinna podlegać szczególnej ochronie. Już w połowie lat 80. XX wieku Bary Collin z Institute of Security and Intelligence w Kalifornii zastosował pojęcie „cyberterroryzm”, które pochodzi z połączenia dwóch terminów: cyberprzestrzeni i terroryzmu. W sferze tej realizowane są również, oprócz przestępczych działań niepaństwowych podmiotów, operacje państw wobec swoich przeciwników. W efekcie wyróżnia się, oprócz cyberterroryzmu, nowe typy zagrożeń informacyjnych w tym obszarze, m.in. takie jak cyberprzestępczość, szpiegostwo cybernetyczne, wojna cybernetyczna. Technologie informatyczne są dogodnym instrumentem do wywierania wpływu na odbiorców, w tym również na społeczeństwa innych państw. Umożliwiają bowiem prowadzenie np. skutecznych, długofalowych kampanii informacyjnych, psychologicznych, propagandowych, dezinformacyjnych. Są one już trwałym elementem operacji militarnych oraz niekonwencjonalnych, które są prowadzone przez służby specjalne. Odpowiadając na zadane pytanie należy podkreślić, iż do najpoważniejszych zagrożeń internetowych należy tak zwany phishing, czyli próby podszywania się pod profile zaufanych osób czy instytucji w celu wyłudzenia poufnych danych osobowych lub chociażby pieniędzy. Hakerzy mogą również próbować przejąć dostęp do komputera i przeprowadzić różnego rodzaju szkodliwe czynności. Tym samym użytkownik narażony jest na bezpowrotną utratę plików, niestabilną pracę systemu czy nawet brak możliwości jego uruchomienia. – A jak druga strona tego procesu – firmy handlu elektronicznego? Jak się zabezpieczają? Trudno mi jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, gdyż nigdy zawodowo nie stałem po tej drugiej stronie procesu związanego z obszarem handlu elektronicznego. Mogę na to pytanie odpowiedzieć jedynie w kontekście rozmów i wymiany informacji z ekspertami działającymi we wspomnianej branży. Twierdzą oni, iż większość ludzi żyje w przekonaniu, że ochrona systemu stanowi najwyższy priorytet każdej firmy, która zajmuje się obsługą klientów online. Jednak jak twierdzą, badanie jednej z firm informatycznych zajmujących się bezpieczeństwem IT, obejmujące ponad 3 900 specjalistów IT na całym świecie pokazuje, że organizacje z branży handlu elektronicznego (detaliści prowadzący działalność online) nie postrzegają ochrony informacji jako najistotniejszej kwestii bezpieczeństwa. Z badania również wynika, że branża handlu elektronicznego ogólnie przywiązuje mniejszą wagę do ochrony poufnych informacji i zabezpieczenia swoich systemów na wypadek incydentów naruszenia bezpieczeństwa IT. Wydaje się to być sprzeczne z tym, czego na ogół oczekujemy od firmy, której działanie opiera się na obsłudze transakcji online. Chociaż jak z badania wynika, bezpieczeństwo nie stanowi priorytetu dla działów IT firm z branży handlu elektronicznego, sprawa wygląda zupełnie inaczej w przypadku instytucji finansowych, które odnotowały pod tym względem znacznie wyższy wynik. – Jakie główne zagrożenia czają się obecnie w sferze cyfrowej z punktu widzenia międzynarodowego? (Choć w Internecie trudno rozróżnić, co jest lokalne, a co międzynarodowe …) Według mojej oceny szybko postępujący rozwój sfery cyfrowej prowadzi do powstawania na arenie międzynarodowej nowych zagrożeń, takich jak cyberkryzysy i cyberkonflikty z udziałem podmiotów zarówno państwowych jak i niepaństwowych, w tym także groźby cyberwojen. Na chwilę obecną wielopłaszczyznowe operacje podejmowane w cyberprzestrzeni przez zróżnicowane podmioty i organizacje, stanowią integralną część klasycznych kryzysów i konfliktów polityczno-militarnych prowadzących ostatecznie do wywoływania wojen, w ramach ich hybrydowego charakteru. Uważam, że ważnym zagrożeniem międzynarodowym w sferze cyfrowej jest cyberszpiegostwo, związane z prowadzeniem przez służby obcych państw i podmioty pozapaństwowe (wywiadownie gospodarcze i organizacje terrorystycze) działań wykorzystujących specjalistyczne narzędzia i mających na celu uzyskanie dostępu do newralgicznych danych – z punktu widzenia funkcjonowania struktur państwa czy też podmiotów prywatnych. Źródłami zagrożeń w sferze cyfrowej są również transnarodowe organizacje kryminalne, których ataki w cyberprzestrzeni mogą mieć podłoże ideologiczne, polityczne, religijne, biznesowe, itd. – Pana praktyczne rekomendacje dla użytkowników cyfrowego handlu? Osobiście prowadząc zajęcia ze studentami z przedmiotów związanych z bezpieczeństwem informacyjnym wskazuję na 20 prostych zasad, których zastosowanie pozwoli zwiększyć bezpieczeństwo w sieci. Zasady te z reguły są przydatne zarówno dla początkujących użytkowników, jak i